Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон
Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон — мақомоти марказии ҳокимияти иҷроияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои таҳия ва татбиқи сиёсати давлатӣ ва батанзимдарории меъёрии ҳуқуқии фаъолият дар соҳаи фарҳанг, ҳунар, табъу нашр ва ҳуқуқи муаллифӣ масъул аст.
Вазорати фарҳанг дар асоси Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳои конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, фармонҳои Президенти Тоҷикистон, қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маҷлиси намояндагон ва Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофнамудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият мекунад.
Вазифаҳо
Вазифаҳои асосии вазорат фароҳам овардани фазои мусоиди меъёрӣ-ҳуқуқӣ барои фаъолияти муназзами муассисаҳои фарҳангии кишвар; таълиму тарбияи мутахассисони соҳаи фарҳанг; рушди фаъолияти китобдорӣ; назорату раҳнамоӣ ва пешбурди кори муассисаҳои фарҳангӣ ва таълимии соҳаи фарҳанг; рушди мусиқии касбӣ ва ҳунарҳои бадеии халқӣ; ҳифзу нигаҳдории мероси ниёгон ва сарватҳои фарҳангии кишвар; тармиму барқарорсозии ёдгориҳои таърихии фарҳангӣ; ташкилу баргузории чорабиниҳои фарҳангии ҷумҳуриявӣ, ҳамоишҳо ва конференсияҳо оид ба масъалаҳои фарҳанг; густариши ҳамкорӣ бо ташкилоту созмонҳои байналмилалӣ; муаррифӣ намудани фарҳанги ғаниву куҳанбунёди тоҷикон ба оламиён ва ғайра мебошад.
Таърих
Моҳи майи 1938 дар Тоҷикистон Хонаи эҷодиёти халқ ташкил карда шуд, ки роҳбарии муассисаҳои фарҳангӣ, театрҳо, боғҳои фарҳангию фароғатӣ, чойхонаҳои сурх, китобхонаҳоро ба уҳда дошт ва маслиҳатҳои методӣ медод. Бо зиёд гардидани муассисахои фарҳангӣ-фароғатӣ талабот ба идора ва роҳбарии онҳо афзуд. Бинобар ин соли 1944 бо қарори Шӯрои Комиссарони халқ дар назди Ҳукумати ҶШС Тоҷикистон Раёсати санъат ташкил карда шуд, ки роҳбарии онро шоири ҷавон Мирзо Турсунзода ба зимма дошт. 25 апрели 1953 дар заминаи Раёсати санъат Вазорати маданияти Тоҷикистон таъсис ёфт. Дар муддати кӯтоҳ сохтори вазорат, раёсату шуъбаҳо ва зерсохторҳои он ташкилу азнавсозӣ гардида, ба фаъолият шурӯъ намуданд. Соли 1995 дар натиҷаи муттаҳидсозии Вазорати маданият, матбуот ва ахбор, Кумитаи телевизион ва радиошунавонӣ ва умури кино Вазорати фарҳанг ва иттилоот ташкил карда шуд, ки он охири соли 1997 Вазорати фарҳанг ном гирифт.
Дар замони Шӯравӣ барои рушду такомули санъати касбӣ ва фарҳанги миллии тоҷик диққати ҷиддӣ дода шуд. Вазорат дар ин давра бо номҳои гуногун арзи вуҷуд карда, барои рушди санъату фарҳанги тоҷик корҳои бис ёри назаррасро анҷом дод. Диққати асосӣ ба таълиму тарбияи мутахассисони соҳибихтисоси соҳаи санъат ва фарҳанг равона карда шуд.
Барои таълиму тарбияи мутахассисони миллӣ ва инкишофи соҳаҳои гуногуни санъат аз ҷумҳуриҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ омӯзгорон, режиссёрон ва мутахассисони варзидаву соҳибтаҷриба даъват карда шуданд. Дар ин солҳо Вазорат баҳри рушду равнақи санъати театрӣ кӯшишҳои бисёр ба харҷ дод.
Замони истиқлол
Дар даврони истиқлоли Вазорати фарҳанг барои муназзам гардонидан ва нишон додани дурнамои рушди фарҳанг ва санъати касбӣ, фароҳам овардани фазои мусоиди меъёрӣ-ҳуқуқӣ барои фаъолияти пурсамари муассисаҳои фарҳангии Тоҷикистон бо супориши Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон як қатор барномаҳои давлатиро бо нақшаҳои мушаххас таҳия ва пешниҳод намуд, ки ба рушду такомули фарҳанги миллӣ такони бузург бахшиданд. Пайи ҳам «Барномаи компютерикунонии муассисаҳои таълимии фарҳанг ва санъати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2007—2010» (№ 135, аз 3 апрели 2006), «Барномаи давлатии тайёр кардани кадрҳои соҳибихтисоси соҳаи фарҳанг, санъат ва табъу нашр барои солҳои 1007—2010» (№ 239, аз 3 июли 2006), «Барномаи давлатии рушди фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2008—2015» (№ 85, аз 3 марти 2007), «Барномаи давлатии рушди ҳунарҳои бадеии халқӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2009—2015» (№ 213, аз 31 октябри 2008), «Барномаи давлатии рушди мусиқии касбӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2011—2015» (№ 322, аз 1 июли 2010), «Барномаи давлатии компютерикунонии оммавӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2001—2013» (№ 384, аз 2 августи 2010) қабул гардиданд.
Байни Вазорат ва вазоратҳои марбутаи бисёр давлатҳои хориҷии дуру наздик дар соҳаи фарҳанг ва иттилоот созишномаҳо баста шудаанд. Дар доираи ин ҳамкориҳо Рӯзҳои фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикис тон дар Қазоқистон, Озарбойҷон, ҶХХ, Ҳиндустон, Беларус, Туркманистон, Федератсияи Руссия, Рӯзи Тоҷикистон дар ЮНЕСКО (Порис) ва Рӯзҳои фарҳанги ҶХХ, Беларус, Қазоқистон, Туркманистон ва ҶИЭ дар Тоҷикистон баргузор гардиданд.